سيب زميني رايگان، -‎تورم 2.5 برابر‏

سيب زميني رايگان، ‎تورم 2.5 برابر‏
مصاحبه با سعيد ليلاز - دوشنبه 24 فروردین 1388 [2009.04.13]
سعيد ليلاز تحليلگر اقتصادي در تهران در گفت وگو با روز به ويژگي هاي توزيع سيب زميني رايگان توسط دولت طي ‏هفته هاي گذشته پرداخته است. به گفته وي نحوه پنهاني توزيع و همچنين زمان انجام چنين اقدامي، نشان دهنده سياسي و ‏انتخاباتي بودن چنين اقدامي است و عملا توهين به شعور راي دهندگان ايراني‎ ‎‏ محسوب مي شود. ليلاز معتقد است که چنين ‏اقداماتي عملا نتيجه منفي به همراه خواهد داشت. اين گفت وگو را مي خوانيد. ‏
‎‎چه کسي مسووليت توزيع سيب زميني رايگان را به عهده دارد؟‎ ‎
اين موضوع مي تواند بخشي از وظايف وزارت بازرگاني باشد و درموارد ديگري هم اتفاق افتاده است. اين وزارتخانه اين ‏اختيار قانوني را براي تنظيم بازار دارد. به نظرم نفس خريد سيب زميني از کشاورزان و توزيع رايگان آن کار بدي نيست. ‏اما اينکه اين اقدام در ايام انتخابات صورت مي گيرد به منزله توهين به شعور راي دهندگان ايراني است. وزارت بازرگاني ‏مي تواند براي تنظيم قيمت يک کالا، با هدف حمايت از مصرف کننده يا حمايت از توليدکننده، کالايي را گران بخرد وارزان ‏بفروشد. اين موضوع في نفسه مشکل ندارد. اما اينکه چنين کاري به صورت اعلام نشده وپنهاني و در آستانه انتخابات ‏صورت مي گيرد مشکل دارد. وگرنه مکانيسم سهام عدالت نيز در اصل همان شبيه توزيع سيب زميني است. يعني يک نوع ‏توزيع کالا است. يک موقع شما سيب زميني توزيع مي کنيد به دليل اينکه سيب زميني جايي زياد توليد شده است، يک موقع ‏هم روغن، کره، پنير ويا گوشت توزيع مي کنيد. ‏
‎‎طي چند سال گذشته دولت تلاش کرده که از يارانه ها کم کند تا مردم قيمت واقعي اجناس را پرداخت کنند. ‏توزيع رايگان سيب زميني چقدر با چنين سياستي همخواني دارد؟‏‎ ‎
‎ ‎آقاي احمدي نژاد فقط چند ماه است که دنبال حذف يارانه هاست. ايشان در سه سال اول دولتش مدام از افزايش و يا تداوم ‏يارانه ها حمايت کرده است. اين موضوع در مغايرت با سه سال اول نيست بلکه در مغايرت با چند ماه آخر است. توزيع ‏سيب زميني به صورت رايگان مي تواند حرکتي در جهت حمايت از توليد کنندگان باشد. اما شواهدي که ما داريم نشان مي ‏دهد چنين توزيعي با هدف ياد شده انجام نمي شود. شواهد ما مي گويد که اين کاري تبليغاتي و انتخاباتي است که در نواحي ‏خاصي از شهرها و کشور صورت مي گيرد. ‏
‎‎ويژگي اين مناطق چيست؟‎ ‎
بيشتر مناطق محروم ومتوسط هستند. ‏
‎‎تبعات چنين اعمال چنين تصميمي چيست؟‎ ‎
‎ ‎اگر به صورت گسترده صورت بگيرد توليد کنندگان را با مشکل مواجه مي کند. چون توزيع سيب زميني رايگان به منزله ‏کاهش تقاضاي سيب زميني خواهد بود که در نهايت موجب کاهش انگيزه توليدکنندگان خواهد شد. اگر اين يک حرکت ‏اقتصادي در جهت توزيع منابع بود قابل فهم بود. اما به نظر نمي رسد با اين هدف صورت مي گيرد. به علاوه جزييات اين ‏اقدام آشکار نيست. ‏
‎‎توزيع سيب زميني در مقايسه با حجم مشکلات اقتصادي که کشوربا آن مواجه است چه جايگاهي دارد و بيانگر ‏چيست؟‎ ‎
نکته خيلي بزرگتر اين است که دولت از طريق سياست هاي پولي نامناسب نرخ تورم را به دو ونيم برابر سال ۸۴ رسانده ‏است. اين به منزله فقير شدن بيشتر ميليون ها شهرنشين و روستانشين کشور است. از طرف ديگر، تزريق ۲۵۰ ميليارد از ‏منافع نفتي در اقتصاد ايران، سرسوزني از نرخ بيکاري نکاسته که هيچ، اندکي هم به نرخ بيکاري افزوده است. شما از هر ‏عالم اقتصادي بپرسيد که اصولي ترين راه براي محو فقر چيست به شما خواهد گفت اول کنترل تورم و ديگر افزايش اشتغال ‏مولد. وقتي دولت در اين دو حوزه- که جزو وظايف اصلي اش است- شکست مي خورد، شما مي بينيد که آن زمان توزيع ‏کردن تصادفي وسازمان يافته سيب زميني چه مفهومي مي تواند داشته باشد. شما همين اخيرا شاهد بوديد که بانک مرکزي ‏بسته پيشنهادي خود را براي سياست هاي پولي سال ۸۸ اعلام کرد. خيلي روشن است که اين بسته به سياست هاي انبساطي ‏پولي بيشتر دامن خواهد زد که به معني توقف روند کاهنده رشد تورم است. يعني نرخ تورم را از حالت کاهنده خود بيرون ‏خواهد آورد و ممکن است اين نرخ را فزاينده کند. همه اينها نشان مي دهد که ما چه چالش هاي بزرگ اقتصادي بر سر ‏راهمان داريم. کاملا معلوم است اين کاري که دولت در آستانه انتخابات انجام مي دهد نمي توان از نظر اقتصادي و ‏کارشناسي حسابي روي آن باز کرد، بلکه حرکتي تبليغاتي و انتخاباتي است. ‏
‎‎توزيع مجاني کالا اقدامي مسبوق به سابقه است. با توجه به نرخ تورم و بيکاري، توزيع مجاني کالا، و دراين ‏مورد خاص سيب زميني، واقعا مي تواند روي راي مردم تاثير داشته باشد؟‎ ‎
توزيع مجاني کالا مسبوق به سابقه است. اما به اين شکل تصادفي و اعلام نشده سابقه نداشته است. چنين اقدامي روي مردم ‏اثر معکوس مي گذارد. مردم احساس مي کنند چنين کاري توهين آميز است. وگرنه سياست توزيع کوپني کالاها اگر به ‏صورت امري سازمان دهي شده و از پيش طراحي شده باشد، در برخي موارد مي تواند اقدام خوبي باشد. اما اين حرکت ‏تصادفي بدون آنکه گروه هاي اجتماعي خاصي را هدف قرار داده باشد، باعث واکنش منفي مردم خواهد شد و کما اينکه ‏چنين هم بوده است. ما درگذشته هم شاهد نبوده ايم که توزيع سيب زميني و حتي کالاهاي باارزش تر از آن، توانسته باشد ‏راي مردم را به سمت کانديداي خاصي جذب کند. مردم وقتي پاي صندوق هاي راي مي روند به موضوعات ديگري فکر ‏مي کنند. ‏
‎‎مهمترين مساله اي که مردم را پاي صندوق هاي راي مي کشاند چيست؟ موضوعي که کانديداها آن را در ‏اولويت توجه قرار خواهند داد؟‎ ‎
موضوعات اقتصادي و آن دسته از موضوعات اجتماعي که تبعات موضوعات اقتصادي به شمار مي روند- مانند بيکاري- ‏که خودش اقتصادي است اما نقطه تلاقي مساپل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و حتي امنيتي است، در اولويت قرار خواهند ‏داشت. در چند ماه آينده که اثرات بحران اقتصادي آشکارتر خواهد شد، مطالبات اقتصادي مردم پررنگ تر خواهد شد. ‏مصاحبه اي که آقاي ميرحسين موسوي کردند و در آنجا گفتند که اگر رييس جمهور بشوند گشت هاي ارشاد را جمع خواهند ‏کرد، مافوق انتظار در ميان مردم طرفدار پيدا کرد. حداقل در طبقه متوسط شهرنشين. به همين دليل گمان مي کنم ‏موضوعات فرهنگي و اجتماعي هم اهميت خودش را دارد.‏