عطش براي تهيه اورانيوم -نگاه تايمز به محدوديت ذخاير اورانيوم ايران

عطش براي تهيه اورانيوم
نگاه تايمز به محدوديت ذخاير اورانيوم ايران - دوشنبه 7 بهمن 1387 [2009.01.26]
رابين پاگنامنتا- مايکل اوانز- توني هلپين
قدرت هاي غربي اعتقاد دارند ايران در حال اتمام مواد خام لازم براي توليد تسليحات هسته اي است. اين موضوع سبب بالاگرفتن تلاش هاي بين المللي براي جلوگيري از وارادت مواد خام بيشتر به ايران شده است.
منابع ديپلماتيک معتقدند ذخيره کيک زرد اورانيوم ايران که از سنگ معدن اين عنصر ساخته مي شود، در حال تمام شدن است و ممکن است ظرف چندين ماه به پايان برسد. برخي کشورها شامل انگلستان، آمريکا، فرانسه و آلمان، براي بازداشتن توليد کنندگان عمدۀ اورانيوم از فروش اين ماده به ايران، به تلاش هاي ديپلماتيک خود شدت بخشيده اند.
وزارت خارجه انگلستان قبل از کريسمس گذشته، نامه محرمانه اي را خطاب به ديپلمات ها در قزاقستان، ازبکستان، و تمام توليد کنندگان عمدۀ اورانيوم نوشت و از آنها خواست از فروش محصولات اورانيومي، به خصوص کيک زرد، به ايران خودداري کنند.
ذخيرۀ کيک زرد ايران که در دهۀ 1970 و در دوره زمامداري شاه براي برنامه صلح آميز هسته اي از آفريقاي جنوبي خريداري شده بود، تقريباً تمام شده است. ايران درحال توسعۀ معادن اورانيوم خود است، اما منابع اين کشور براي سنگ معدن طبيعي اورانيوم، کفاف يک برنامه هسته اي ادامه دار را نمي دهد.
کمي پيش از کريسمس بود که سفارت انگلستان در پايتخت قزاقستان، يک نامه محرمانه و فوري دريافت نمود. مقامات عاليرتبه انگلستان به سفير توصيه کرده بودند که ايران در حال اتمام ذخاير کيک زرد خود است.
اين نگراني وجود داشت که تهران درست چند ماه قبل از موعدي که از نظر کارشناسان اطلاعاتي، مقدار اورانيوم غني شده براي توليد يک بمب را در اختيار خواهد داشت، به جستجوي منابع جديد تأمين اورانيوم براي خود مشغول باشد. مقامات انگليسي از قزاقستان- يکي از بزرگترين توليد کنندگان اورانيوم دنيا- درخواست کردند هرگونه تلاش براي درخواست واردات اين محصول به ايران را رد کنند.
اين درخواست درواقع بخشي از عزم عمومي شش کشور انگلستان، آمريکا، فرانسه، آلمان، استراليا و کانادا براي دور نگاه داشتن محصولات اورانيومي از دسترس ايران است.
قزاقستان با دراختيارداشتن 15 درصد منابع دنيا، نقش مهمتري در تجارت جهاني اورانيوم برعهده گرفته و قصد دارد در سال جاري به بزرگترين توليد کننده دنيا تبديل شود.
ازبکستان، که مقامات انگلستان در آنجا هم مشغول رايزني مشابهي هستند، منابع عظيمي دراختياردارد و در زمان اتحاد جماهير سابق شوروي، اصلي ترين تهيه کننده مواد هسته اي براي مقاصد نظامي بوده است.
درحاليکه هيچ مدرک مستدلي از نقش فعال ايران براي خريد مواد هسته اي از هيچکدام از اين کشورها در اختيار نيست، اما منابع اطلاعاتي غرب به اين کشورها به چشم نقاط ضعف بالقوۀ زنجيرۀ تأمين اقلام هسته اي نگاه مي کنند.
نقطه ضعف ديگر اين زنجيره، جمهوري دموکراتيک کنگو است که اورانيوم به کار رفته در بمب هاي هسته اي فرود آمده بر سر ژاپن در سال 1954 را تأمين کرده بود. شايعاتي مبني بر صادرات غيرقانوني اين مواد به کشورهائي نظير ايران بر سر زبان هاست.
تلاش هاي جدي بين المللي براي ممانعت از دستيابي ايران به کيک زرد که شامل رايزني هاي انگلستان با برزيل هم مي شود، درواقع بازتابي از تشديد نگراني ها در اين باره است که احتمالاٌ سال 2009 دوره حساسي در برنامه هسته اي ايران محسوب مي شود.
ضمنا اين امر بازتاب يکي از بزرگترين چالش هائي است که سياست خارجي اوباما با آن روبروست. تبديل سنگ معدن اورانيوم به سوخت هسته اي به دانش فني پيچيده اي احتياج دارد. اما به نظر مي رسد ايراني ها در حال بدست آوردن مهارت لازم براي اين کار هستند و همين مسأله، نگراني کشورهاي غربي و اسرائيل را در برابر ايران مجهز به سلاح هسته اي برانگيخته است.
براي غني سازي اورانيوم 235 درحد سوخت سلاح هسته اي، ايران به سوخت بسيار غني شده نياز دارد که خود مستلزم به کارگيري هزاران دستگاه سانتريفوژ است. تخمين زده مي شود 200 کيلوگرم کيک زرد مي تواند 1 کيلوگرم اورانيوم در حد خلوص سلاح هسته اي (94 درصد) تأمين کند. براي ساخت يک بمب هسته اي، به 20 کيلوگرم اورانيوم با درجه خلوص بالا نياز است.
ايران که همواره ادعا کرده برنامه هسته اي صلح آميزي را دنبال مي کند، در دهه 1970، چند هزار تن کيک زرد از آفريقاي جنوبي خريداري کرده است؛ زماني که شاه سابق اولين تلاش براي دستيابي به انرژي هسته اي صلح آميز را آغاز کرد. ايران دو معدن کوچک اورانيوم نيز دراختيار دارد که درآستانه بهره برداري هستند اما تنها مي توانند مقدار کمي سنگ معدن دراختيار بگذارد. ضمناً مشکلاتي براي خالص سازي همين مقدار اورانيوم نيز وجود دارد.
گزارش آژانس بين المللي انرژي هسته اي در ماه مه گذشته مشخص کرد حدود 70 درصد اورانيوم دراختيار ايران، در تأسيسات اصفهان به گاز هگزافلوريد اورانيوم (يو اف 6) تبديل شده است.
ديويد آلبرايت از مؤسسه علوم و امنيت بين المللي نيز گفت ايران اکنون مقدار کافي از ذخيره گازي اورانيوم براي توليد 35 بمب هسته اي را در اختيار دارد، اما احتمالا تا اواخر سال جاري ذخيره کيک زرد خود را به پايان مي رساند.
ايران علاوه بر تأسيسات تبديل گاز، بايد کيک زرد را به رديف هاي گلوله اي شکل تبديل کند تا بتواند آنها را در رآکتور آب سنگين اراک به کار برد. ضمناً ايران به مقادير عظيمي از کيک زرد نياز دارد تا بتواند با تبديل آنها به اورانيوم با درجه خلوص پائين، سوخت لازم براي نيروگاه هسته اي ساخت روسيه در بوشهر را فراهم کرد. اين براي مواقعي است که روسيه در تأمين سوخت هسته اي نيروگاه از خود تعلل نشان بدهد.
يک منبع آژانس هسته اي گفت: «شما براي تنها يک نيروگاه 1000 مگاواتي، به سالانه 200 تن کيک زرد نياز داريد.» ايران از قصد خود براي تأسيس 20 رآکتور هسته اي خبر داده اما آژانس اعتقاد دارد اين کشور مي تواند سالانه تنها 21 تن اورانيوم در مرکز توليد بندرعباس و سالانه 50 تن در تأسيسات جديد خود در مرکز اردکان (که قرار است ديرتر در سال جاري افتتاح شود) توليد کند.
روسيه متعهد شده سوخت آماده بري مصرف در نيروگاه هسته اي ساخته شده در بوشهر را تأمين مي کند. ضمناً جامعه جهاني نيز در بسته مشوق هاي پيشنهادي خود در سال 2006، وعده تأمين سوخت لازم و آماده سازي آن براي استفاده در برنامه صلح آميز هسته اي به ايران را داده است. با اين حال، ايران اصرار دارد تأسيسات خود را توسعه بدهد و اورانيوم را خودش توليد کند. اين فرآيند، به مراتب به بهاي گرانتري نسبت به تأمين سوخت از بازار بين المللي تمام مي شود.
ايران در سال 2005 تلاش کرد مقداري اورانيوم 238 را از کنگو به بندرعباس قاچاق کند، اما اين محموله توسط مقامات گمرگ تانزانيا کشف شد.
پيتر ريکوود، يک مقام آژانس هسته اي، گفت: "هيچکس مطمئن نيست چه مقدار از اين مواد تا کنون صادر شده است. شايعات فراواني درباره خروج اورانيوم از کنگو و ارسال آن به ايران و کره شمالي به گوش مي رسد. ما در اين باره نگران هستيم".
منبع: تايمز آنلاين- 24 ژانويه