موسيقي متفاوت ايراني با صداي زن
گزارشي از گاردين از يک کنسرت در لندن - یکشنبه 29 دی 1387 [2009.01.18]
سايمون بروتن
سي و سال بعد از گذشت انقلابي که همه نوع موسيقي را توقيف کرد، آيا تغييري در موسيقي ايران بوجود آمده است؟ سايمون بروتون از ايران درباره موسيقي با مجوز و موسيقي "زير زميني"، گزارش مي دهد.
مجتمع ساختماني آبرومندي در غرب تهران که در لاي آن تابلو هاي پرتره آويخته شده بود، شبيه به جايي براي اجراي موزيک زير زميني نبود. داخل يمي از آپارتمان ها مارال، 23 ساله، خواننده و نوازنده باس، با گروه " پلستيک ويو" تمرين مي کند. پتوي کلفتي دور درب اتاق کوچک تمرين آويخته اند تا صدا بيرون نرود و فضا را تنها يک لامپ کوچک و صفحه کامپيوتر روشن کرده است. مارال مي گويد:« آهنگ" لباس من بر تن ديگران" درباره عصبانيت از اين موضوع است که ديگران صاحب موقعيت هايي که از دست داده اي مي شوند».
سعيد که نوازنده کيبورد گروه است، اين آهنگ را ساخته است و مارال ترانه را به انگليسي نوشته است، او مي گويد:« من ترجيح مي دهم به انگليسي بنويسم. به عقيده من زبان فارسي براي موسيقي راک مناسب نيست». او موسيقي اش را "راک الکترونيکي توهم زا" معرفي مي کند که با صداي خش دارد و بلند گيتار همراه مي مشود.آنها هزاران نفر از متقاضيانشان را انتخاب کرده اند ت در کنسرت راک آستين در تگزاس، در ماه مارس برايشان برنامه اجرا کنند، به همين دليل سخت مشغول تيرين هستند.
در ترانه هاي مارال هيچ نشانه از مخالفت با حکومت يا از سياست وجود ندارد، اما در کشوري که زنان مجبورند موي خود را بپوشانند و اجازه ندارند بعنوان خواننده اصلي بخوانند، مقامات ايراني موسيقي او را محکوم کرده اند.او دو عضو ديگر گروهش بعد از اجراي موسيقي در فستيوال موسيقي بدون مجوز در يکي از پارک هاي تهران، مدتي زنداني شدند. مارال مي گويد: "براي اکثر مردم، موسيقي يک سرگرمي است، اما من راهي براي اجراي آن بدست آوردم. موسيقي زندگي من است".
خيلي از اوقات در غرب فراموش مي کنيم که انقلاب سال 1979 ايران که شاه ايران را که به غرب متمايل بود برکنار کرد، توسط چپي ها و اسلاميست ها هدايت مي شد و بسياري از موسيقي دانان عاليتربه ايران، زماني جزو گروه موسيقي انقلابي چاووش بودند، که تلاش مي کردند موسيقي سنتي ايران را جايگزين موسيقي غربزده شاه بکنند. تعداد زيادي از مفاخر موسيقي ايران از جمله محمدرضا شجريان، محمدرضا لطفي و حسين عليزاده، بلافاصله بعد از پيروزي انقلاب، با اجراي کنسرتي در ميدان آزادي اين پيروزي را جشن گرفتند. اما اميد اين موسيقي دانان عمر زيادي نداشت.بعد از يکي دو سال، آيت الله خميني موسيقي را ممنوع کرد.
ممنوعيت کلي موسيقي مدت طولاني دوام نداشت اما موسيقي غربي و موسيقي ايراني به سبک غربي، هدف اصلي بودند. در پرسپوليس، کتاب مرجان ساتراپي، دختر بچه اي که به دنبال چيز هاي ممنوع بود، با گوش دادن به موزيک "متاليکا" يک کار خلاف مي کند.
اما از آن روزها خيلي چيزها تغيير کرده است. سختگيري در مورد موسيقي پاپ در دوران رئيس جمهور ليبرال ايران در سال هاي (2005-1997) از بين رفت اما موسيقي راک و رپ همچنان ممنوع است و صداي خواننده زن را هم فقط شنودگان زن مي توانند بشنوند. چادر هاي سياهي که مرجان و دوستانش بايد مي پوشيدند، جاي خود را به روسري هاي شيکي داده است که معلوم است با سليقه شخصي انتخاب شده است. ماه گدشته تهران ميزبان جشنواره بين المللي موسيقي فجر بود که بيست و چهارمين سالش را برگزار مي کرد. در جشنواره زود هنگام فجر که امسال 24 سالگردش را برگزار کرد، به مناسبت جشن گرفتن پيروزي انقلاب برگزار مي شود،موسيقي سنتي و مذهبي اجرا شدند. اين جشنواره در اواسط دهه نود از هنرمندان بزرگ بين المللي از جمله نصرت فاتح علي خان از پاکستان و بسم الله خان ار هندوستان حضور داشتند. در سال 2007، موسيقي پاپ ايراني هم براي اويلن بار در برنامه گنجانده شده بود که گروه پرطرفدار آريان که چندي پيش با کريس دي برگ برنامه اجرا کرده بودند، حضور داشتند.
بابک رضايي، مدير جشنواره، معتقد است کهدر برگزاري جشنواره براي جشن پيروزي انقلابي که موسيقي را محدود مي کند، پارادوکسي وجود ندارد: "اين جشنواره پاسخي است به پارادوکس ها، موسيقي نقش مهمي در پيروزي انقلاب داشته است. ترانه هاي گروه چاووش، بازتاب احساسات مردم نسبت به انقلاب است".
جشنواره موسيقي فجر که بيش از فت روز طول مي کشد، ميزبان 70 کنسرت در تالار هاي ايران است. اشکان خواجه امير، ترانه به سبک شرقي اش را در تالار بزرگ براي بيش از سه هزار نفر مي خواند که بايد زير تصوير بزرگ آيت الله خميني و آيت الله خامنه اي مي نشستند و نبايد براي نشان دادن هيجانشان نبايد دست مي زدند.موسيقيدان هاي زن فقط براي زنان موسيقي اجرا مي کنند. ارکستر سنفونيک تهران، ارکستر ملي ايران و گروههايي از استوني، ايتاليا، فرانسه و هلند بود که اين شامل نوازنده ويولون يوهانس لر تروور هم بود. سال گذشته با پيدايش اولين ارکسترساز هاي زهي باروک در تهران، مستر کلاس لرتوور پر بود از هنرجويان هنرستان موسيقي.
بهترين هاي موسيقي جشنواره اما به عقيده من نوازندگان محلي و بخصوص نوازنده سه تار مسعود شعاري بود. سه تار سازي کوچک و با گردن باريک است که دستان شعاري همه جور نوا را از آن بيرون مي آورد. او مدتي تنها نواخت تا اينکه نوازنده تنبک و هفت سه تار نواز ديگر و دو خواننده زن که با يکي از سه تار نوازان همراهي مي کردند، به او پيوستند.
مهم ترين کنسرت جشنواره، اجراي يکي از اعضاي گروه چاووش بود. محمد رضا لطفي با موهاو ريش سفيدش مثل يک پيامبر پير مي مانست. او و نوازندگانش چاووش شش را اجرا کردند که در فوريه 1979 ساخته شده بود. لطفي در سال 1980، بعد از اينکه پاسداران زماني که هنوز روي صحنه ايستاده بود، روي سرش اسلحه گذاشتند و به او دستور دادند که ديگر ساز نزد، ايران را ترک کرد. او سه سال پيش از تبعيد بازگشت و به همين دليل حضورش روي صحنه جالب توجه بود.مسلما گذشته از اينکه اين اقدام روح تازه اي در کالبد موسيقي ايراني مي دمد، بايد بررسي که چه تعداد از اميدهاي گروه انقلابي چاووش اکنون به ثمر رسيده است.
جدا کردن سياست و موسيقي در ايران کار دشواري است. کنسرت ها بايد مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي داشته باشند. از سال 2005 که احمدي نژاد رئيس جمهور ايران شد، عرصه موسيقي زيرزميني تنگ تر شد. يک کنسرت غير رسمي مورد هجوم سپاه پاسداران قرار گرفت و در آغاز همين سال يک برنامه تلويزيوني، گروه هاي موسيقي زير زميني و کساني که مواد مخدر مصرف مي کردند را شيطان پرست خواند. مارال که فرزند يک خواننده معروف موسيقي سنتي است، مي گويد: "آن طور که آنها ما را معرفي کردند وحشتناک بود. اما من ترجيخ مي دهدم که عضو يک گروه زير زميني باشم تا مثل گروه آريان کنسرت هاي قشنگ برگزار کنم. اما اگر در خارج از ايران بودم، دلم مي خواست با گروه شناخته شده اي قرارداد ببندم"..يک گروه بزرگ از زنان خواننده راه ديگري پيدا کرده اند تا از شر قوانين سختگيرانه راحت شوند، آنها فقط در خارج از ايران مي خوانند. مهسا وحدت، که با خواهرش مرجان کار مي کند، مي گويد: "براي زنان بهتر است که بتوانند براي همه زنان بخوانند تا اينکه اصلا نخوانند. اما من ترجيح مي دهم اين کار را نکنم چون به اين روش به تبعيضي که حکومت ايران در مقابل زنان قائل مي شود، مهم تاييد زده ام". موسيقي مهسا و مرجان زيباست؛ صدايشان با هم هماهنگ است و يکي ترانه اش را زماني آغاز مي کند که ديگري تمام کرده است. مهسا مي گويد:"قوانيني که ما داريم غير طبيعي است. انگار که بگويند شما نمي توانيد در مقابل مردان بخنديد يا گريه کنيد".
علي روزنامه نگاري است که موسيقي زير زميني را دنبال مي کند، او معتقد است اين روش موسيقي در دوسال گذشته قوي تر شده است، او مي گويد: "در ايران همه دروغ مي گويند، شما نمي تواني بگويي من دوست دختر يا پسر دارم، نمي تواني بگويي من الکل مي نوشم يا به پارتي مي روم يا تلويزيون ماهواره اي تماشا مي کنم. اين موسيقي زير زميني آينه تمام نماي جامعه ماست. جوانان در اين موسيقي رو راست هستند و اين روراستي را در موسيقي شان بکار برده اند."
يک مثال از اين نوع موسيقي دختري به نام صحرا است. او شانزده سال دارد و ترانه اي خوانده است با عنوان "درجه سکسي بودن من" که با ترانه اروتيک و کلاسيک سرژ گنزبورگ و جين برکين برابري مي کند. او با صدايي سکسي مي خواند: "بيا من را در آغوش بگير. چرا به من زل زده اي؟"
اين ترانه همان کاست متاليکاي مرجان ساتراپي در سال 2009 است. "درجه سکسي بودن من" روي کامپيوتر ضبط شده و تعداد زيادي از آن روي سي دي دست به دست مي چرخد. اين ترانه اي است که در پارتي هاي تهران غوغا مي کند. در واقع هر چيزي ممنوع باشد، لذت بخش تر ست.
مهسا وحدت روز 11 فوریه در کادوگان هال لندن کنسرتی دارد زیر عنوان صدای زنان ایرانی.
منبع: گاردين 16 ژانويه
گزارشي از گاردين از يک کنسرت در لندن - یکشنبه 29 دی 1387 [2009.01.18]
سايمون بروتن
سي و سال بعد از گذشت انقلابي که همه نوع موسيقي را توقيف کرد، آيا تغييري در موسيقي ايران بوجود آمده است؟ سايمون بروتون از ايران درباره موسيقي با مجوز و موسيقي "زير زميني"، گزارش مي دهد.
مجتمع ساختماني آبرومندي در غرب تهران که در لاي آن تابلو هاي پرتره آويخته شده بود، شبيه به جايي براي اجراي موزيک زير زميني نبود. داخل يمي از آپارتمان ها مارال، 23 ساله، خواننده و نوازنده باس، با گروه " پلستيک ويو" تمرين مي کند. پتوي کلفتي دور درب اتاق کوچک تمرين آويخته اند تا صدا بيرون نرود و فضا را تنها يک لامپ کوچک و صفحه کامپيوتر روشن کرده است. مارال مي گويد:« آهنگ" لباس من بر تن ديگران" درباره عصبانيت از اين موضوع است که ديگران صاحب موقعيت هايي که از دست داده اي مي شوند».
سعيد که نوازنده کيبورد گروه است، اين آهنگ را ساخته است و مارال ترانه را به انگليسي نوشته است، او مي گويد:« من ترجيح مي دهم به انگليسي بنويسم. به عقيده من زبان فارسي براي موسيقي راک مناسب نيست». او موسيقي اش را "راک الکترونيکي توهم زا" معرفي مي کند که با صداي خش دارد و بلند گيتار همراه مي مشود.آنها هزاران نفر از متقاضيانشان را انتخاب کرده اند ت در کنسرت راک آستين در تگزاس، در ماه مارس برايشان برنامه اجرا کنند، به همين دليل سخت مشغول تيرين هستند.
در ترانه هاي مارال هيچ نشانه از مخالفت با حکومت يا از سياست وجود ندارد، اما در کشوري که زنان مجبورند موي خود را بپوشانند و اجازه ندارند بعنوان خواننده اصلي بخوانند، مقامات ايراني موسيقي او را محکوم کرده اند.او دو عضو ديگر گروهش بعد از اجراي موسيقي در فستيوال موسيقي بدون مجوز در يکي از پارک هاي تهران، مدتي زنداني شدند. مارال مي گويد: "براي اکثر مردم، موسيقي يک سرگرمي است، اما من راهي براي اجراي آن بدست آوردم. موسيقي زندگي من است".
خيلي از اوقات در غرب فراموش مي کنيم که انقلاب سال 1979 ايران که شاه ايران را که به غرب متمايل بود برکنار کرد، توسط چپي ها و اسلاميست ها هدايت مي شد و بسياري از موسيقي دانان عاليتربه ايران، زماني جزو گروه موسيقي انقلابي چاووش بودند، که تلاش مي کردند موسيقي سنتي ايران را جايگزين موسيقي غربزده شاه بکنند. تعداد زيادي از مفاخر موسيقي ايران از جمله محمدرضا شجريان، محمدرضا لطفي و حسين عليزاده، بلافاصله بعد از پيروزي انقلاب، با اجراي کنسرتي در ميدان آزادي اين پيروزي را جشن گرفتند. اما اميد اين موسيقي دانان عمر زيادي نداشت.بعد از يکي دو سال، آيت الله خميني موسيقي را ممنوع کرد.
ممنوعيت کلي موسيقي مدت طولاني دوام نداشت اما موسيقي غربي و موسيقي ايراني به سبک غربي، هدف اصلي بودند. در پرسپوليس، کتاب مرجان ساتراپي، دختر بچه اي که به دنبال چيز هاي ممنوع بود، با گوش دادن به موزيک "متاليکا" يک کار خلاف مي کند.
اما از آن روزها خيلي چيزها تغيير کرده است. سختگيري در مورد موسيقي پاپ در دوران رئيس جمهور ليبرال ايران در سال هاي (2005-1997) از بين رفت اما موسيقي راک و رپ همچنان ممنوع است و صداي خواننده زن را هم فقط شنودگان زن مي توانند بشنوند. چادر هاي سياهي که مرجان و دوستانش بايد مي پوشيدند، جاي خود را به روسري هاي شيکي داده است که معلوم است با سليقه شخصي انتخاب شده است. ماه گدشته تهران ميزبان جشنواره بين المللي موسيقي فجر بود که بيست و چهارمين سالش را برگزار مي کرد. در جشنواره زود هنگام فجر که امسال 24 سالگردش را برگزار کرد، به مناسبت جشن گرفتن پيروزي انقلاب برگزار مي شود،موسيقي سنتي و مذهبي اجرا شدند. اين جشنواره در اواسط دهه نود از هنرمندان بزرگ بين المللي از جمله نصرت فاتح علي خان از پاکستان و بسم الله خان ار هندوستان حضور داشتند. در سال 2007، موسيقي پاپ ايراني هم براي اويلن بار در برنامه گنجانده شده بود که گروه پرطرفدار آريان که چندي پيش با کريس دي برگ برنامه اجرا کرده بودند، حضور داشتند.
بابک رضايي، مدير جشنواره، معتقد است کهدر برگزاري جشنواره براي جشن پيروزي انقلابي که موسيقي را محدود مي کند، پارادوکسي وجود ندارد: "اين جشنواره پاسخي است به پارادوکس ها، موسيقي نقش مهمي در پيروزي انقلاب داشته است. ترانه هاي گروه چاووش، بازتاب احساسات مردم نسبت به انقلاب است".
جشنواره موسيقي فجر که بيش از فت روز طول مي کشد، ميزبان 70 کنسرت در تالار هاي ايران است. اشکان خواجه امير، ترانه به سبک شرقي اش را در تالار بزرگ براي بيش از سه هزار نفر مي خواند که بايد زير تصوير بزرگ آيت الله خميني و آيت الله خامنه اي مي نشستند و نبايد براي نشان دادن هيجانشان نبايد دست مي زدند.موسيقيدان هاي زن فقط براي زنان موسيقي اجرا مي کنند. ارکستر سنفونيک تهران، ارکستر ملي ايران و گروههايي از استوني، ايتاليا، فرانسه و هلند بود که اين شامل نوازنده ويولون يوهانس لر تروور هم بود. سال گذشته با پيدايش اولين ارکسترساز هاي زهي باروک در تهران، مستر کلاس لرتوور پر بود از هنرجويان هنرستان موسيقي.
بهترين هاي موسيقي جشنواره اما به عقيده من نوازندگان محلي و بخصوص نوازنده سه تار مسعود شعاري بود. سه تار سازي کوچک و با گردن باريک است که دستان شعاري همه جور نوا را از آن بيرون مي آورد. او مدتي تنها نواخت تا اينکه نوازنده تنبک و هفت سه تار نواز ديگر و دو خواننده زن که با يکي از سه تار نوازان همراهي مي کردند، به او پيوستند.
مهم ترين کنسرت جشنواره، اجراي يکي از اعضاي گروه چاووش بود. محمد رضا لطفي با موهاو ريش سفيدش مثل يک پيامبر پير مي مانست. او و نوازندگانش چاووش شش را اجرا کردند که در فوريه 1979 ساخته شده بود. لطفي در سال 1980، بعد از اينکه پاسداران زماني که هنوز روي صحنه ايستاده بود، روي سرش اسلحه گذاشتند و به او دستور دادند که ديگر ساز نزد، ايران را ترک کرد. او سه سال پيش از تبعيد بازگشت و به همين دليل حضورش روي صحنه جالب توجه بود.مسلما گذشته از اينکه اين اقدام روح تازه اي در کالبد موسيقي ايراني مي دمد، بايد بررسي که چه تعداد از اميدهاي گروه انقلابي چاووش اکنون به ثمر رسيده است.
جدا کردن سياست و موسيقي در ايران کار دشواري است. کنسرت ها بايد مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي داشته باشند. از سال 2005 که احمدي نژاد رئيس جمهور ايران شد، عرصه موسيقي زيرزميني تنگ تر شد. يک کنسرت غير رسمي مورد هجوم سپاه پاسداران قرار گرفت و در آغاز همين سال يک برنامه تلويزيوني، گروه هاي موسيقي زير زميني و کساني که مواد مخدر مصرف مي کردند را شيطان پرست خواند. مارال که فرزند يک خواننده معروف موسيقي سنتي است، مي گويد: "آن طور که آنها ما را معرفي کردند وحشتناک بود. اما من ترجيخ مي دهدم که عضو يک گروه زير زميني باشم تا مثل گروه آريان کنسرت هاي قشنگ برگزار کنم. اما اگر در خارج از ايران بودم، دلم مي خواست با گروه شناخته شده اي قرارداد ببندم"..يک گروه بزرگ از زنان خواننده راه ديگري پيدا کرده اند تا از شر قوانين سختگيرانه راحت شوند، آنها فقط در خارج از ايران مي خوانند. مهسا وحدت، که با خواهرش مرجان کار مي کند، مي گويد: "براي زنان بهتر است که بتوانند براي همه زنان بخوانند تا اينکه اصلا نخوانند. اما من ترجيح مي دهم اين کار را نکنم چون به اين روش به تبعيضي که حکومت ايران در مقابل زنان قائل مي شود، مهم تاييد زده ام". موسيقي مهسا و مرجان زيباست؛ صدايشان با هم هماهنگ است و يکي ترانه اش را زماني آغاز مي کند که ديگري تمام کرده است. مهسا مي گويد:"قوانيني که ما داريم غير طبيعي است. انگار که بگويند شما نمي توانيد در مقابل مردان بخنديد يا گريه کنيد".
علي روزنامه نگاري است که موسيقي زير زميني را دنبال مي کند، او معتقد است اين روش موسيقي در دوسال گذشته قوي تر شده است، او مي گويد: "در ايران همه دروغ مي گويند، شما نمي تواني بگويي من دوست دختر يا پسر دارم، نمي تواني بگويي من الکل مي نوشم يا به پارتي مي روم يا تلويزيون ماهواره اي تماشا مي کنم. اين موسيقي زير زميني آينه تمام نماي جامعه ماست. جوانان در اين موسيقي رو راست هستند و اين روراستي را در موسيقي شان بکار برده اند."
يک مثال از اين نوع موسيقي دختري به نام صحرا است. او شانزده سال دارد و ترانه اي خوانده است با عنوان "درجه سکسي بودن من" که با ترانه اروتيک و کلاسيک سرژ گنزبورگ و جين برکين برابري مي کند. او با صدايي سکسي مي خواند: "بيا من را در آغوش بگير. چرا به من زل زده اي؟"
اين ترانه همان کاست متاليکاي مرجان ساتراپي در سال 2009 است. "درجه سکسي بودن من" روي کامپيوتر ضبط شده و تعداد زيادي از آن روي سي دي دست به دست مي چرخد. اين ترانه اي است که در پارتي هاي تهران غوغا مي کند. در واقع هر چيزي ممنوع باشد، لذت بخش تر ست.
مهسا وحدت روز 11 فوریه در کادوگان هال لندن کنسرتی دارد زیر عنوان صدای زنان ایرانی.
منبع: گاردين 16 ژانويه
No comments:
Post a Comment