خاتمي و موسوي در کنار هم -سرآغاز ائتلافي تازه؟

خاتمي و موسوي در کنار هم
سرآغاز ائتلافي تازه؟ - یکشنبه 29 دی 1387 [2009.01.18]
اکرم سعيد زاده

roozonline
بسياري از فعالان سياسي در تهران همايشي را که تحت عنوان "الگوي زيست مسلماني" با حضور مير حسين موسوي و محمد خاتمي برگزار شد، به عنوان اولين حرکت انتخاباتي اصلاح طلبان ارزيابي مي کنند و آن را سر آغاز ائتلافي جدي مي دانند که سر انجام در رأس آن خاتمي قرار خواهد گرفت؛ با اين تفاوت که حمايت همه جانبه موسوي را پشت سر خواهد داشت.
جمعه گذشته نشست "دهه چهارم، ضرورت تعامل و تحول، الگوي زيست مسلماني" با حضور محمد خاتمي، رئيس جمهور سابق و مير حسين موسوي، رئيس دولت در دوران جنگ عراق برگزار شد. برخلاف انتظار در اين نشست نيز موسوي قفل سکوت بيست ساله خود را نگشود؛ همان طور که خاتمي هم سخني نگفت.
مير حسين موسوي حتي وقتي خود را محصور در ميان ده ها خبرنگاري ديد که اهميت نشست را تنها در حضور همزمان او و خاتمي مي دانستند و در مقابل پرسش هاي انتخاباتي قرار گرفت، تنها به تبسمي اکتفا کرد و با سکوت به سمت خوردروي پرايد خود رفت.
اين همايش توسط جمعيت "توحيد و تعاون" برگزار شد که در کنار موسسه "دين و اقتصاد" تنها مراکزي هستند که به جز موزه هنر، هنوز مير حسين موسوي به آنجا رفت و آمد دارد.
برگزار کنندگان همايش در نظر داشتند در اين نشست به بيان الزامات دهه چهارم در مديريت ايران پس از سرنگوني شاهنشاهي بپردازند و ضمن بيان دغدغه هاي خود سخن ديگران را نيز بشنوند.
دکتر محمد رضا تاجيک، رئيس مرکز استراتژيک رياست جمهوري در هشت سال اصلاحات و يار مشترک خاتمي و موسوي از جمله برگزار کنندگان اين همايش بود که در مقابل در ورودي به کساني که يک به يک وارد مي شدند ضمن گفتن خوشآمد، اين را نيز مي گفت که: اين همايش انتخاباتي نيست.
هر چند برگزار کنندگان اين همايش دو روز پيش از آن نيز در سايت کلمه، که رسما به عنوان تارنماي اينترنتي موسسه "توحيد و تعاون" معرفي شده، بر اين مساله تاکيد کرده بودند: "نشست توحيد و تعاون، سياسي و انتخاباتي نيست. اين نشست، کاملا غير سياسي و غير انتخاباتي بوده و براي معرفي و تبيين متن الگوي زيست مسلماني برگزار مي شود. در اين نشست از همه طيف ها و جريانات فکري براي گفت و گو و اعلام نظر و نقد اين متن دعوت به عمل آمده است".
سايت کلمه همچنين اين نشست را فراجناحي و فراسياسي خوانده و توضيح داده بود: "جمعيت توحيد و تعاون طي چند سال پژوهش علمي گروهي از نخبگان و پژوهشگران اقدام به تهيه متني آسيب شناسانه پيرامون انقلاب اسلامي ذيل عنوان الگوي زيست مسلماني نموده است که در اين نشست معرفي و تبيين مي شود".
حمزه غالبي، دبير اجرايي جمعيت توحيد و تعاون هم در گفت و گو با "کلمه" تاکيد کرده بود: "اهميت‌ طرحي که ارائه خواهد شد از آن جهت است که طرحي نظري که با تکيه بر مباني نظري مصرح به آسيب شناسي وضع موجود بپردازد به الگوهاي معيني برسد. همچنين اين کار نقطه شروعي براي بحث گفتگو و تامل براي تکميل و تکامل يک متن انديشگي خواهد بود".
پيش از اين علي رضا بهشتي نيز تاکيد کرده بود که "اين برنامه در واقع يک مانيفست، يک متن با پتانسيل بالا و در عين حال آماده براي نقد و اصلاح است."
اما آنچه بيش از همه سبب شد همايش موسسه توحيد و تعاون، نشستي انتخاباتي باشد حضور چهره هاي نزديک به اصلاح طلبان و همچنين بحث هاي حاشيه اي بسياري بود که در مورد ائتلاف اصلاح طلبان بر گزينه خاتمي با محوريت مسير حسين موسوي و حضور همزمان اين دو در نشست وجود داشت.
شايعه ديگري که در اين مراسم زمزمه مي شد حکايت از آن داشت که اين نشست در راستاي همفکري حاميان موسوي وحاميان خاتمي برگزار شده است.
يکي از حاميان خاتمي در اين زمينه به روز مي گويد: "در سال 76 وقتي آقاي خاتمي کانديدا شدند، مهندس موسوي به شرطي از ايشان حمايت کرد که به دغدغه هاي او نيز اهميت داده شود و آقاي خاتمي هم پذيرفت. از اين رو دوستان مهندس موسوي برنامه و مواردي را در مورد اولويت هاي خود تنظيم کرده و به ايشان ارائه داده اند".
وي ادامه داد: "اما مشکلاتي که آقاي خاتمي داشتند هرگز اجازه نداد که اين دغدغه ها رعايت شود. از سوي ديگر خود خاتمي هم تفکرات به نسبت متفاوتي در زمينه سياسي و اقتصادي داشت. از اين رو اکنون که آقاي خاتمي دوباره قرار است کانديدا شود بايد برنامه اي براي اداره کشور داشته باشند و حاميان موسوي هم تصميم گرفته اند در گفت و گو و رايزني با جريان هاي مختلف سياسي، استادان دانشگاه، طيف هاي ديگر جامعه و غيره برنامه اي قابل اجرا را تنظيم کنند و براي اداره کشور در اختيار آقاي خاتمي بگذارند".
وي در ادامه ضمن تاکيد بر اين نکته که خاتمي و موسوي به اين نتيجه قطعي رسيده اند که از ميان آن دو، خاتمي کانديدا شود، توضيح داد: "برخي منتقد مديريت مهندس موسوي در زمينه سياست خارجي و نيز اقتصادي هستند. البته اين انتقاد ها درست نيست. چون مديريت زمان جنگ، مديريت ويژه اي را مي طلبيد. از اين رو حاميان موسوي قصد دارند طي برنامه اي هم اولويت هاي خود را ارائه دهند و هم اثبات کنند که به مديريت هاي نوين در تمام عرصه هاي پايبند هستند".
وي همچنين هر گونه پذيرفتن پست در دولت خاتمي از سوي مير حسين موسوي را تکذيب کرد و گفت: "مهندس موسوي تمايلي به پذيرش سمت اجرايي ندارد. اما به نظر مي رسد همواره در مقام مشاورت قرار خواهد گرفت".
ادعاي ارائه نظرات حاميان موسوي به خاتمي در شرايطي بيان مي شود که ميزبان نشست فوق خاتمي بود. اين نشست در مجتع فرهنگي "رايزن" برگزار شد. اين مکان امروزه به عنوان تنها مکان باقي مانده براي خاتمي تلقي مي شود.
در نشست جمعه گذشته نيز اولويت هاي جمعيت توحيد و تعاون براي اداره کشور ارائه شد.
اما ابتدا سيد علي‌رضا بهشتي، دبير کل جمعيت توحيد و تعاون طي سخناني گفت: "از خود مي پرسيم که تا چه اندازه در تحقق مطالبات برحق اين مردم صبور و نجيب موفقيت بدست آورده ايم؟ براي پاسخ يابي به آن و هرچه روشن تر کردن افق آينده بايد کاويد، که اين عين انقلابي بودن و رهرو راه امام بودن است".
وي در بخش ديگري تاکيد کرد: "آنچه امروز تقديم حضورتان مي گردد، سرآغاز پاسخ جويي براي يک پرسش بنيادين در اين راه است و آن اينکه آيا وضعيت موجود رضايتبخش است يا نيازمند تغيير و تحول هستيم؟ و اگر نيازمند به تغيير و تحول هستيم، اين تحولات مي تواند صرفا در آمد و شد مديريت سياسي کشور محدود و محصور گردد؟ يا بايد به دگرگوني بنيادين ساختار نظام انديشيد؟ و يا به منظور فراهم شدن زمينه براي دستيابي به شرايط لازم تحقق مطالبات و آرمان هاي اين مردم انقلاب کرده، نيازمند تغيير و تحول در نگرش ها، روندها، رويکردها و فرايندهاي موجود هستيم؟ مجموعة مطالبي که ارايه خواهد شد، حاصل کار جمعي و مبتني بر يافته هاي مطرح شده در متن ياد شده است".
سپس سيد حسن خميني به عنوان سخنران افتتاحيه به بيان نظرياتش پرداخت. او بررسي ماهيت و چيستي تحول را مقدمه ضروري طرح مساله دانست و گفت: "اگر ندانيم به دنبال چه چيزي هستيم ضرورت آن، غير قابل باور و تصور خواهد بود. بايد قبل از ضرورت تحول، جايگاه دو مفهوم واکاوي شود اول بررسي وضع موجود و ديگري شناخت وضع مطلوب".
وي در ادامه با انتقاد به بحث هايي که در مورد حرف آيت الله خميني به عنوان يک متن مقدس صورت مي گيرد خواستار نگاه جديدي به آنها و اجتهاد در کلام وي شد.
سپس مباحث اصلي نشست آغاز شد که توسط عباس منوچهري، محمد باقريان و مجتبي اميري عنوان شد.
در اين مبحث که بصورت مختلط و مقطع توسط اين سه تن عنوان مي شد از جمله گفته شد: "الگوي زيست مسلماني نمونه اي از يک الگو ي راهنماي تغيير است، و البته نه تنها الگوي ممکن. اين الگو، همچون پارادايمي که از عمل زدگي و روزمرگي در عرصه اجتماعي و سياسي اجتناب مي کند متشکل از دو مولفه نظام انديشگي و رويكرد اجتماعي است".
آنها در ادامه در مورد نظام انديشگي تاکيد کردند: "نظام انديشگي در الگوي زيست مسلماني منظومه اي است متشکل از:مفروضات بنيادين، مباني نظري وارزشهاي هنجارين است".
در تبيين ويژگي اين نظام نيز تاکيد کردند: "مباحث انديشگي داراي پيچيدگيها و ظرافتهاي خاصي است که توجهي فراتر از مشغله هاي عادي سياسي ـ اجتماعي را طلب ميکند. بخصوص آنگاه که واژگان خاص و رايج نشده را بکار گرفته باشد".
در ادامه اين بحث، تبيين رويكرد اجتماعي با اشاره به مؤلفه‌هاي رويكرد اجتماعي مطرح شد: "مشارکت فراگير خرده توانمندي هاي اجتماعي بجاي تکيه بر کلان نيروهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، يا فرهنگي، تعامل در ساحت عمومي به عنوان قلمروي تصميم گيري عقلايي، تعامل اخلاق مدارانه معطوف به خير جمعي، سامان يابي مبتني بر تعاون اجتماعي از جمله موارد محوري در اين بحث است".
آنها همچنين بر "شناخت صحيح از حقايق امور و تعيين کردن سمت و سوي تدابير، شناخت صحيح از احكام و بايد و نبايدها، و تعيين چگونگي تعامل و بهره گيري شاكرانه از نعمات الهي، پذيرش جمعي تدابير كه متضمن رعايت قانونمندي مبتني بر رأي مردم است و انتخاب ابزار و امكانات مادي مناسب براي تحقق تدابير" تاکيد کردند.
سپس عماد افروغ، عبدالمجيد معاديخواه، الهه کولايي و يک استاد دانشگاه بصورت داوطلبانه به بيان نظرات خود در تائيد و يا انتقاد از مباني ارائه شده که بصورت خلاصه ارائه اما موارد دقيق آن در قالب کتابي به حاضران ارائه شده بود، پرداختند.
در ابتدا عماد افروغ ضمن طرح اين پرسش که "تدوين کنندگان بايد اعلام کنند که الگوي خود را در تدوين اين نظام از کجا اخذ کرده اند؟" گفت: "خيلي بهتر بود که اين مباحث، بخصوص که حالا دو طرفه شده و همه مي توانند نظرات خود را بيان کنند در زمان آقاي خاتمي که شعار ايشان هم گفت و گوي تمدنها بود انجام مي شد".
وي افزود: "تناسب اين گفت و گو ها با زمان آقاي خاتمي بيشتر بود. اما حالا هم دير نشده است. من به هر حال از اين گفت و گو ها استقبال مي کنم".
در ادامه عبدالمجيد معاديخواه نيز ضمن تشويق و تائيد اين گفت و گو ها و درخواست براي گسترده کردن آن گفت: "من در مورد اينکه چرا اين گفت و گو در زمان آقاي خاتمي انجام نشد تنها مي توانم بگويم که آقاي خاتمي تمايل داشت اين کار انجام شود و به همين دليل آزادي مطبوعات شکل گرفت. اما ديديم که نگذاشتند و چگونه جلوي همه را گرفتند".
اين سخن تشويق خبرنگاران حاضر در سالن را به دنبال داشت.
سپس الهه کولايي استاد علوم سياسي دانشگاه تهران ضمن استقبال از اين گفت و گو ها، از برگزار کنندگان مراسم خواست الگوها و طرح ها بر مبناي علمي تدوين شود.
در پايان نيز يک استاد دانشگاه خواستار محدود کردن اختيارات و نفوذ سپاه و بسيج در اقتصاد و فرهنگ کشور شد و پيشنهاد کرد در گام اول، دولت آينده تلاش کند شرط "اجبار تعهد گرفتن از تمام مستخدمين سازمان هاي دولتي به اعتقاد و التزام عملي به ولايت فقيه" حذف شود که تشويق تمام حاضران را در پي داشت.
اما در حاشيه اين مراسم اخبار مهتري جريان داشت. از جمله خاتمي با تاکيد بر اينکه "من قبلاً‌ گفته‌‏ام که من يا ايشان يکي کانديدا مي‌‏شويم، در عين حال که راه را براي ديگر کانديداها تنگ نکرده‌‏ام" در مورد ديدار با ناطق نوري گفت: "من همواره با آقاي ناطق نوري ديدار و گفتگو مي کنم اما ايشان در اين خصوص توصيه اي به من نداشته است".
وي همچنين در مورد جلسه چهارشنبه گذشته خود با آيت الله خامنه اي گفت: "بناي ايشان تعيين اينکه چه کسي بيايد يا نيايد، نيست".
وي همچنين ابراز اميدواري کرد: "در انتخابات بايد افراد ببينند که چه تکليفي دارند، چگونه کار مي‌‏کنند و تصميم مي‌‏گيرند. انشاءالله انتخابات آزاد باشد و هر کسي راي آورد، مشغول به کار شود".
محمد خاتمي در پاسخ به اين سوال که با حمايت رهبري از دولت نهم مشخص شده که رئيس‌‏جمهور بعدي چه کسي است، گفت:‌‏ "متاسفم از اينکه در جامعه گفته مي‌‏شود رهبري معين کرده که چه کسي بايد باشد. رهبري نه معين مي‌‏کند نه بنايش بر اين است که چه کسي بيايد و يا چه کسي نيايد. من هم با ايشان ديداري داشته‌‏ام و البته ديداري هم قبلاً داشته‌‏ام. ايشان هر کسي بيايد و راي مردم را داشته باشد، با او کار مي کنند و نظر ايشان هم همين است".
همچنين محمد رضا تابش، دبيرکل فراکسيون اقليت مجلس از ديدار اعضاي اين فراکسيون با ميرحسين موسوي به عنوان يکي از کانديداهاي مطرح براي انتخابات آتي رياست جمهوري در روزهاي آينده خبر داد و اعلام کرد که اين فراکسيون برنامه کانديداها را با جديت بررسي خواهد کرد.
محمدرضا تابش در حاشيه برگزاري اين همايش در پاسخ به اين سئوال که آيا فراکسيون اقليت مجلس با مير حسين موسوي ديدار داشته گفت: "ديدار با مير حسين موسوي جزو برنامه هايمان است و طي هفته هاي آينده اين ديدار انجام خواهد شد".
تابش تصريح کرد: "براي اعلام کانديداي واحد هنوز فرصت زيادي باقيمانده و مهم اين است که در اين دوران با برنامه هايي که ارائه و سيمنارهايي که برگزار مي شود به يک اجماع برسيم و بتوانيم خواسته ها و مطالبات مردم را به مرحله تحقق نزديک کنيم."
همچنين حسين مرعشي، سخنگوي حزب کارگزاران در حاشيه اين نشست درباره کانديداهاي اصلاح طلب در انتخابات آتي رياست جمهوري گفت که شانس سيدمحمد خاتمي از ميرحسين موسوي در اين انتخابات بيشتر است. وي در پاسخ به اين سئوال که بين ميرحسين و خاتمي کانديداتوري کدام يک قطعي تر است گفت: شانس خاتمي بيشتر است.
او در پاسخ به سئوال خبرنگاري مبني بر اينکه موضع حزب کارگزاران نسبت به کانديداهاي موجود چيست؟ پاسخ داد: "براي کروبي احترام قائل هستيم، حال چه کروبي و چه خاتمي و چه ميرحسين موسوي هر کدام وارد انتخابات شوند اصلاح طلبان بايد به اجماع برسند. ما مي خواهيم کانديداي واحد داشته باشيم و از کانديداي واحد حمايت خواهيم کرد. بر اساس مصوبه کارگزاران اگر خاتمي وارد عرصه شود از وي حمايت مي کنيم".
اما اولين واکنش به همايشي که خاتمي و موسوي بطوز همزمان در آن حضور داشتند، توسط کروبي بيان شد. مهدي کروبي در حاشيه نشست با جمعي از هنرمندان، شعرا، موسيقي‌‏دانان و منتقدين ادبي استان‌‏هاي مازندران، گرگان و گيلان در گفت‌‏و‌‏گو با خبرنگار "ايلنا" گفت: "ميرحسين اولي و عزيز است اظهارات خاتمي نشان مي‌‏دهد که ميرحسين موسوي از نظر وي مناسب‌‏تر و ارجح است لذا من با اين گفته خاتمي مشکل ندارم".
دبيرکل حزب اعتماد ملي افزود:"مهندس موسوي چهره ارزشمند و مورد علاقه همه ماست و خدمات حساسي به کشور کرده است". وي همچنين در واکنش به جمله "يا من مي آيم و يا موسوي" که توسط خاتمي بيان شده بود گفت: "اگر اسم مرا نياوردند اشکالي ندارد و لازم هم نيست که بياورند".
وي در پاسخ به اينکه آيا اين مساله موجب انشقاق اصلاح‌‏طلبان در انتخابات آتي نمي‌‏شود، گفت: "انشاء‌‏الله که اصلاح‌‏طلبان از هم نمي‌‏پاشند، ما اميدواريم که مردم به صورت پرشور و پرنشاط در اين انتخابات شرکت کنند."کروبي با اشاره به اينکه اظهارات خاتمي جديد نيست، گفت: "چهار سال پيش که من داوطلب بودم، ايشان فرمودند معين بايد بيايد. اطلاع دقيقي هم دارم که خاتمي پس از ردصلاحيت معين تلاش زيادي براي حضورش در انتخابات کرد و علني گفت که معين بايد بيايد".
وي همچنين تاکيد کرد: "بايد در مورد من، ميرحسين موسوي و خاتمي به صورت جداگانه صحبت کرد".
در اين همايش چهره هاي سرشناس جناح هاي مختلف چون ‌ امير محبيان، سيد مرتضي نبوي، مرتضي طلايي، عماد افروغ، سيد محمود دعايي، موسوي بجنوردي، عبدالواحد موسوي لاري، مرتضي حاجي، ‌اسحاق جهانگيري، محسن مهر عليزاده، مرتضي ستاري فر، حسين مرعشي، ‌مجيد انصاري، ‌رضا خاتمي، محمد عطريانفر، الهه کولايي، فاطمه راکعي، فيض الله عرب سرخي، يدالله اسلامي، بهزاد نبوي، محمد سلامتي، مصطفي تاج زاده، محمد هاشمي رفسنجاني، حبيب الله بيطرف، کمال خرازي، محمد رضا خاتمي، زهرا اشراقي، محسن ميردامادي محتشمي پور و بسياري ديگر حضور داشتند.