ايران چه مي خواهد؟ -تحليل واشنگتن پست از احتمال گفتگوي تهران و واشنگتن

ايران چه مي خواهد؟
تحليل واشنگتن پست از احتمال گفتگوي تهران و واشنگتن ‏ - سه شنبه 10 دی 1387 [2008.12.30]
ري تکيه
پس از يک جدال هشت ساله بر سر اتخاذ سياست نزديکي به ايران، احتمال مي رود ايالات متحده بالاخره در آستانۀ ‏آغاز گفتگوي مستقيم با دشمن هميشگي خود در خاورميانه باشد. واشنگتن، از حمايت از تروريسم گرفته تا مسألۀ هسته ‏اي ايران، ليست بلندبالايي براي گفتگو دارد. موفقيت هرگونه مذاکره به يک عامل ناشناختۀ مهم بستگي دارد: ايران چه ‏مي خواهد؟ امروز، ايران برتر مذاکره با آمريکا را ابزاري براي تثبيت دستاوردهاي خود و به رسميت شناختن موقعيت ‏منطقه اي خود توسط آمريکا مي داند.‏
ايران بعنوان بخشي از استراتژي مذاکرۀ خود، بر مذاکرات همه جانبه تأکيد خواهد کرد. تهران در مذاکرات با واشنگتن ‏علاوه بر برنامۀ جنجال برانگيز هسته اي خود، خواهان پوشش دادن به رويدادهاي عراق، درگيري هاي شرق مديترانه ‏و نظام امنيتي خليج فارس در آينده خواهد بود. به نظر جمهوري اسلامي ايران، چنين خط مشي گسترده اي پروسۀ ‏مذاکرات را طولاني خواهد کرد و در عين حال، به رقباي عرب ايران نشان خواهد داد که ايالات متحده اهميت ايران را ‏در ثبات خاورميانه به رسميت شناخته شده است. ايران، بعنوان کشوري با ادعاي برتري، اين وجهۀ خود را حفظ خواهد ‏کرد که هيچ يک از درگيري هاي منطقه بدون مشارکت و رضايت آن حل نخواهد شد.‏
سايۀ برنامۀ هسته اي ايران بر هر گفتگويي نمايان خواهد گرديد. در طول سال هاي رياست جمهوري بوش، تهران ‏پيشرفت هاي چشمگيري در حوزۀ هسته اي داشته است و اکنون قابليت غني سازي اين کشور زيربناي پيشرفته و پيچيده ‏اي دارد. ايران هرگونه مذاکره را ابزاري براي تأييد موقعيت موجود هسته اي خود توسط آمريکا تلقي خواهد کرد. ‏تهران اميدوار است مذاکره با ايالات متحده تاحدودي به برنامۀ هسته اي اين کشور مشروعيت بخشد. در مقابل، ايرانيان ‏نيز مي توانند با دادن پيشنهاد ارتقاي نظام بازرسي در جهت اعتمادسازي، اصلاحاتي را انجام دهند. هدف غايي ايران ‏وجود يک برنامۀ هسته اي است که از تأييد آمريکا و جامعۀ بين الملل بهره مند گردد.‏
احتمالا ً دو قدرت ايران و آمريکا نقاط مشترک بيشتري در خصوص مسائل عراق و ساختار امنيتي خليج فارس خواهند ‏يافت. هدف اصلي سياست خارجي ايران، ثبات است نه صدور انقلاب. دولت شيعۀ عراق با مهار احزاب و فرقه هاي ‏خود مي تواند هم در خدمت اهداف ايران و هم در خدمت اهداف آمريکا باشد. رفتار ملايم تهران در طول مذاکرات ‏دربارۀ موافقتنامۀ اخير امضاء شده در خصوص وضعيت نظاميان آمريکايي در عراق بيانگر تمايل ايران براي ‏همکاري در عراق است. ‏
به همين ترتيب، اين احتمال وجود دارد که ايران در برابر حضور مستمر، گرچه بسيار محدود، آمريکا در خليج فارس ‏تسليم شود. سران ايران، به رغم لحن خصمانه شان، به اين باور رسيده اند که اعمال نفوذ در منطقه تنها از طريق ‏ديپلماسي و نه خرابکاري و خشونت ميسر است. آمريکا نيز مي تواند قول دهد که در راه حل مذاکره به نگراني هاي ‏ايران بپردازد، امري که گسترش قدرت ايران در منطقۀ خليج فارس را تسهيل خواهد نمود.‏
ايران در هرگونه گفتگو با آمريکا با اهدافي بلندپروازانه و عزمي راسخ پشت ميز مذاکره خواهد نشست. وظيفۀ ‏ديپلماسي آمريکا اين است که از چشم انداز ورود ايران به نظم منطقه براي اعمال محدوديت بر ادعاهاي ايران استفاده ‏کند و جهت گيري آن دسته از اقدامات ايران را که بيشتر مورد انتقاد است، تغيير دهد. خود اين واقعيت که تهران مايل ‏است با آمريکا مذاکرات همه جانبه داشته باشد، نشان مي دهد که ايران دريافته است که قدرت آمريکا هنوز مي تواند ‏مانعي در برابر اين کشور باشد. اما آمريکا بايد به طور جدي اين موضوع را دنبال کند که چگونه مي تواند از اهرم ‏مذاکرات به نفع خود استفاده کند؛ ايران در اين خصوص چندان دفع وقت نکرده است.‏
منبع: واشنگتن پست، 29 دسامبر‏