پیام اوباما؛ مشکل همچنان باقیست

ژورنالیست‌ها معتقدند برای انتشار پیام اوباما و پیام اسراییل، هماهنگی‌های لازم صورت گرفته است. رابرت گیبس، سخنگوی اوباما می‌گوید ایالات متحده آمریکا پیش از انتشار پیام ویدئویی رییس جمهور آمریکا، کشور دوست اسراییل را از این اقدام مطلع کرده بود ولی نمی‌داند که آیا اسراییل نیز از پیام خود آمریکا را با خبر کرده بود یا نه. شیمون پرز در پیام خود، احمدی نژاد و دیگر انکارکنندگان هولوکاست را «یک مشت متعصب مذهبی» نامید. *****
کریستف فون مارشالبرگردان از الاهه بقراط
مشکل همچنان باقیست
پس از پیام شادباش نوروزی اوباما به مناسبت سال نو در ایران که برای اولین بار در آن «رهبری» جمهوری اسلامی مورد خطاب قرار گرفت، رسانه‌ها به تفاسیر مختلف و واکنش‌های احتمالی جمهوری اسلامی پرداختند. در اینجا دو گزارش می‌خوانید:اولی گزارش خبرنگار روزنامه آلمانی «تاگس اشپیگل» کریستف فون مارشال Christoph von Marschal از واشنگتن (22 مارس) زیر عنوان «مشکل همچنان باقیست» و دیگری از کریستیانه هوفمن Christiane Hoffmann مفسر روزنامه «فرانکفورتر آلگماینه» (21 مارس) با عنوان «فرصت‌های آمریکایی».
لحن مکالمه بین آمریکا و ایران تغییر می‌کند. اما یک تغییر سیاسی واقعی همچنان دور از چشم‌انداز است. کنفرانس افغانستان می‌تواند برای آزمون این تغییر سیاست به کار گرفته شود.سال 2009 سال تغییر در سیاست آمریکا در رابطه با ایران خواهد بود. اما اینکه آیا این تغییر در جهت نزدیکی روابط و یا تشدید خصومت سیر خواهد کرد، همچنان نامعلوم است. رسانه‌های آمریکا پیام شادباش ویدئویی باراک اوباما را به مناسبت جشن نوروز و آغاز سال جدید در ایران، لحنی کاملا متفاوت از جرج دبلیو بوش ارزیابی می‌کنند. همزمان اما با استفاده از مشاوره کارشناسان در امور سیاسی و امنیتی، بر این نکته تأکید می‌نمایند که تهران نیز باید به زودی با همین تغییر لحن واکنش نشان دهد، در غیر این صورت اوباما پیام خود را ناکام ارزیابی کرده و به تدابیر شدیدتر علیه ایران روی خواهد آورد. با آغاز این روند، روزنه زمان در پایان سال جاری با توجه به هشدارهای اسراییل بسته خواهد شد چرا که اسراییل اجازه نخواهد داد ایران صاحب بمب اتمی شود.ایران در نخستین واکنش‌ها، پیشنهاد اوباما را کافی ندانست. آمریکاییان اما این واکنش را هنوز چندان جدی نمی‌گیرند. به نظر آنها کاملا طبیعی است که که رهبری مذهبی و سیاسی جمهوری اسلامی چندین روز نیاز داشته باشد تا بتواند به صورت هماهنگ پاسخ دهد. زمامداران جمهوری اسلامی با این پیام دچار انشقاق شده و به فراکسیون‌های مختلف تقسیم می‌شوند. در ماه ژوئن قرار است انتخابات ریاست جمهوری برگذار شود و همین نیز بیشتر سبب دشوار شدن اتخاذ یک موضع واحد می‌شود.رسانه‌های آمریکا بر روی پنج نکته از پیام سه دقیقه‌ای اوباما که از رادیو و تلویزیون‌های بین‌المللی و هم چنین اینترنت به زبان‌های فارسی و انگلیسی از جمله در ایران پخش شد، تأکید می‌کنند. نخست، اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای، بالاترین مقام رهبری در ایران، پیشنهاد یک گفتگوی مستقیم کرد.دو، وی اعلام کرد ممنوعیت رابطه دیپلمات‌های آمریکایی را با ایران لغو خواهد نمود.سه، به کار بستن تحریم‌های جدید را که باید بر اساس آنها ایران مجبور به توقف برنامه‌های اتمی خود شود، برای چند ماه به تعویق خواهد انداخت.چهار، او بر خلاف بوش که همواره مردم را خطاب قرار می‌داد، رهبری ایران را نیز مورد خطاب قرار داد.پنج، و آخرین نکته اینکه اوباما از عنوان «جمهوری اسلامی» استفاده کرد که به معنای به رسمیت شناختن این حکومت است.برای به آزمون گذاشتن نوع جدیدی از مراوده، می‌توان از دو کنفرانس افغانستان که قرار است به زودی برگذار شوند، بهره گرفت: یکی همایش منطقه‌ای در روز جمعه که ایران در آن به عنوان ناظر شرکت خواهد داشت و دیگری کنفرانس افغانستان در 31 ماه مارس که در لاهه برگذار خواهد شد و هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا نیز در آن شرکت خواهد داشت. دستگاه وزارت کلینتون روی این حساب می‌کند که از سوی ایران یک هیئت بلندپایه در این کنفرانس شرکت خواهد کرد. بنا به گزارش رسانه‌های آمریکا، هیلاری کلینتون به تلاش‌ اوباما در رابطه با ایران، به دیده تردید می‌نگرد.از سوی دیگر، پیام شادباش سال نو از سوی اسراییل به ایران سبب مجادله ناظران شده است. ژورنالیست‌ها معتقدند برای انتشار پیام اوباما و پیام اسراییل، هماهنگی‌های لازم صورت گرفته است. رابرت گیبس، سخنگوی اوباما می‌گوید ایالات متحده آمریکا پیش از انتشار پیام ویدئویی رییس جمهور آمریکا، کشور دوست اسراییل را از این اقدام مطلع کرده بود ولی نمی‌داند که آیا اسراییل نیز از پیام خود آمریکا را با خبر کرده بود یا نه. پیام اسراییل از سوی رییس جمهوری اسراییل، شیمون پرز، به زبان فارسی از رادیو پخش شد. پرز در این پیام تنها مردم ایران را خطاب قرار داد و رییس جمهوری آن، احمدی نژاد و دیگر انکارکنندگان هولوکاست را «یک مشت متعصب مذهبی» نامید. سیاستمدارها این پیام پرز را چوب لای چرخ ارزیابی کردند.احمدی نژاد پیروزی اوباما را در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تبریک گفته بود. این نخستین پیام تبریک یک سیاستمدار ایرانی به یک رییس جمهوری آمریکا از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 بود. بنا به عقیده کارشناسان، سال 2009 «می‌تواند» با توافق‌های فراگیر همراه باشد: ایران برنامه‌های اتمی خود را تماما در اختیار بازرسی‌های بین‌المللی قرار دهد، از پشتیبانی گروه‌های تروریستی دست بردارد و در حل مشکلات منطقه مانند مسائل افغانستان، همکاری نماید. در عوض، ایالات متحده آمریکا ساختار حکومت مذهبی را در ایران و نقش این کشور را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای به رسمیت خواهد شناخت و به برنامه سرنگونی در تهران پایان خواهد داد. اما اگر این نزدیکی با این ویژگی‌ها به شکست بیانجامد، آنگاه باید با آغاز سال 2010 روی اتخاذ تدابیر شدیدتر توسط اوباما و همچنین عملیات یکجانبه اسراییل علیه برنامه اتمی ایران حساب کرد.
کریستیانه هوفمنفرصت‌های آمریکایی
هلهله در مورد از سرگیری روابط ایران و آمریکا تا کنون کم نبوده است. به یکی از این موارد کریستیانه هوفمن خبرنگار روزنامه آلمانی «فرانکفورتر آلگماینه» (21 مارس) اشاره می‌کند که از قرار معلوم هنوز هم مانند برخی ژورنالیست‌ها و سیاستمداران به نقش خاتمی امیدی داشت در حالی که خودش می‌نویسد نباید درباره نقش رییس جمهوری در ایران مبالغه کرد.تقریبا نُه سال پیش بود که در 17 مارس 2000 خانم مادلن آلبرایت، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا، یک سخنرانی ایراد کرد که در آن زمان از سوی بسیاری به مثابه یک آغاز نوین در روابط آمریکا با ایران مورد توجه قرار گرفت. در آن سخنرانی وی به اشتباهات سیاست آمریکا در رابطه با ایران اعتراف کرد و از کاهش شدت تحریم‌های اقتصادی خبر داد. لیکن بدبختانه وی همه چیز را به ناکامی کشاند چرا که همزمان رهبری «غیرانتخابی» ایران را مورد انتقاد قرار داده بود.باراک اوباما این اشتباه را در پیام ویدئویی خود به مناسبت آغاز سال جدید در ایران تکرار نکرد و شهامت نخستین گام را در یک سیاست جدید در رابطه با ایران به خرج داد. او به روشنی مردم و رهبری، هر دو، را مورد خطاب قرار داد و از «جمهوری اسلامی ایران» و جای آن در جامعه ملل سخن گفت. این پیام به روشنی به این معنی است: سیاست تغییر رژیم مرده است. این یک تغییر کاملا پرمعناست، اگرچه نکته‌های مشخص‌تری را نمی‌توان در سخنان اوباما یافت.
سردرگمی در ایرانرهبری ایران اما حالا انتظار دارد که این لحن زیبا با عمل همراه شود. واکنش خونسردانه تهران نشان می‌دهد که در آنجا هنوز کسی نمی‌داند چگونه باید به این آغوش باز شفاهی که به سوی آنها گشوده شده است، واکنش نشان داد. فرصت‌های آمریکایی، ایران را که نزدیکی روابط را همان اندازه آرزو دارد که از آن وحشت دارد، دچار سردرگمی کرده است. بخشی از این سردرگمی را می‌توان درک کرد چرا که درست همین هفته پیش اوباما تحریم‌های علیه ایران را تمدید کرد.اینک عاقلانه آن است که اوباما با گامی که برداشته است تا انتخابات ریاست جمهوری در ایران که در ماه ژوئن برگذار می‌شود، صبر نکند. غرب مرتب تمایل دارد که در مورد تفاوت سیاست رهبری در ایران و تأثیر رییس جمهوری بر سیاست خارجی، مبالغه کند. حالا هم که خاتمی همواره مردّد، نامزدی خود را پس گرفته است، تنها نماینده‌ای که می‌توانست تأثیری داشته باشد، از میدان خارج شده است. انتظار یک تغییر سریع در سیاست ایران کاملا بیهوده است.