گزارش نشنال از وضعيت ساکن روابط ايران و آمريکا

قرارداد جاده اي، در دستور کار
گزارش نشنال از وضعيت ساکن روابط ايران و آمريکا - دوشنبه 5 اسفند 1387 [2009.02.23]
مايکل تئودولو

roozonline
بر اساس اطلاعات بدست آمده توسط کارشناسان بانفوذ خليج فارس در آمريکا، وزارت دفاع ايالات متحده در حال بررسي ‏امکان تجهيز نيروهاي نظامي آمريکا در افغانستان از طريق راههاي زميني بنادر ايران مانند بندر چابهار است.‏
اين امکان با توجه به سه دهه خصومت ميان ايران و آمريکا ممکن است عجيب بنظر برسد. اما در عين حال يک تحليلگر ‏ايراني اين ايده را مطرح مي کند که ايران در نهايت مي تواند بعنوان مسير اصلي نيروهاي نظامي ناتو براي ارسال ‏تجهيزات غيرنظامي به افغانستان جايگزين پاکستان شود.‏
مشهور است که وزارت دفاع آمريکا طرح هاي احتياطي را براي مواقعي تنظيم مي کند که احتمالا ً هرگز کاربردي ندارند. ‏چنين طرحي به معناي غنيمت شمردن سناريوي احتمالي آينده خواهد بود اگر مذاکرات ميان تهران و واشنگتن دربارۀ ‏نگراني هاي دو طرف مانند موضوع افغانستان ثمربخش باشد و اگر آمريکا گزينه هاي ديگري براي ارسال تجهيزات به ‏افغانستان نداشته باشد.‏
تهران نيز در نگراني و انزجار واشنگتن از گروه سني و افراطي طالبان، که جمعيت غالبا ً شيعۀ ايران را بدعت گذار مي ‏داند، شريک است. اما ايران در عين حال از نيروهاي نظامي آمريکا مستقر در عراق و افغانستان بيمناک است. ‏
با اين وجود، همزمان با افزايش ريسک پذيري نظامي و سياسي دولت جديد آمريکا دربارۀ کنترل افغانستان، جمهوري ‏اسلامي بوضوح فرصت نابودي (طالبان) را حس کرده است. باراک اوباما رئيس جمهوري آمريکا قول داده است به منظور ‏حل مشکل طالبان در افغانستان 17 هزار نيروي نظامي ديگر به اين کشور بفرستد. اين در حالي است که مسيرهاي مهم ‏هوايي و زميني براي ارسال تجهيزات به افغانستان بيش از پيش با مشکل روبرو هستند.‏
قرقيزستان در هفتۀ جاري تصميم گرفت پايگاه هوايي آمريکا، تنها پايگاه نظامي ايالات متحده در آسياي مرکزي، را تعطيل ‏کند. پس از اين تصميم، آمريکا بلافاصله به منظور ارسال تجهيزات غيرنظامي به افغانستان با تاجيکستان و ازبکستان ‏قرارداد بست. اما مسير اصلي تدارکاتي آمريکا به افغانستان که از پاکستان مي گذرد، بيش از پيش بخاطر حملات مکرر ‏طالبان ناامن شده است.‏
ريچارد هالبروک نمايندۀ ارشد اوباما در افغانستان در هفته جاري خاطر نشان کرد، ايران نقش مهمي در کمک به برقراري ‏ثبات در کشور همسايۀ خود ايفا مي کند. تحليلگران اظهارات او را به گونه اي تلقي کردند که واشنگتن قصد دارد از گفتگو ‏با تهران دربارۀ افغانستان بعنوان ابزاري براي انجام گفتگوهاي گسترده تر استفاده کند.‏
اين وضعيت باعث شده است جمهوري اسلامي ارزيابي بالاتري از اهميت ژئواستراتژيک خود داشته باشد. اگرچه تهران ‏نگران است درگيري هاي مرزي باعث سرازير شدن هروئين ارزان و پناهندگان بيشتر افغان بسوي ايران شود، اما بنظر ‏مي رسد تهران مطمئن است که ظهور طالبان در شرايط فعلي تهديدي بزرگتر براي منافع سياسي و امنيتي آمريکا بشمار مي ‏رود تا ايران.‏
فرزانه روستائي مفسر روزنامۀ اصلاح طلب اعتماد مي گويد، ايران سه مسير مهم زميني بداخل افغانستان دارد. روستائي ‏مي گويد، "هيچ يک از راههاي ارتباطي هشت کشور همسايۀ افغانستان را نمي توان با راههاي ارتباطي ايران مقايسه کرد. ‏اين موضوع باعث ارتقاي ارزش ديپلماتيک ايران و قدرت چانه زني اين کشور در مذاکرات آتي با آمريکايي ها خواهد ‏شد."‏
به گفتۀ تحليلگران، آمريکا ممکن است درخواست ايران را براي گرفتن هرگونه پاداش بسيار بالا قلمداد کند. بعنوان مثال، ‏تکيه بر راههاي زميني ايران به منظور تأمين نيروهاي نظامي آمريکا در افغانستان عملا ً افزايش همزمان تحريم ها بر ضد ‏ايران با هدف مهار برنامۀ هسته اي اين کشور را غيرممکن مي سازد.‏
به گفتۀ تحليلگران، اگر اين بار تهران دست کمک به آمريکا بدهد، خواهان دريافت مشوق هاي تضمين شدۀ اقتصادي، ‏ديپلماتيک و يا امنيتي خواهد بود. فريده فرحي تحليلگر مسائل ايران در دانشگاه هاوائي مي گويد، "تجربيات گذشته مانع از ‏آن خواهد شد ايران صرفا ً بخاطر اعتمادسازي وارد هرگونه همکاري با آمريکا شود."‏
فرحي مي گويد، "اگر قرار باشد همکاري اتفاق بيفتد، ايران قطعا ً تضمين خواهد گرفت که تاريخ خود را تکرار نخواهد ‏کرد و مطمئنم که اين تضمين ها به شکل نوعي تغيير و يا تعديل سياست آمريکا در خصوص اعمال فشارهاي دائم اقتصادي ‏بر ايران بخاطر برنامه هسته اي اين کشور خواهد بود."‏
منبع: روزنامۀ نشنال، 22 فوريه