يک معمای ايرانی
مقاله اکونوميست دربارۀ نحوه رويکرد اوباما - یکشنبه 11 اسفند 1387 [2009.03.01]
باراک اوباما از تماس با حکومت های سخت و مشکل سخن گفته است، البته به اين شرط که آنها مشت خود را باز کنند. محمود احمدی نژاد نيز به شرط مبنا قرار گرفتن «احترام متقابل»، نشانه هائی از تمايل کشورش به تماس با آمريکا ارسال کرده است. آخرين گام در رقص ديپلماتيک ايران و آمريکا نيز 5 اسفند با انتخاب يک مقام جديد- دنیس راس- در امور ايران از سوی اوباما برداشته شد.
برخی فکر می کنند دنيس راس نزديکی زيادی به اسرائيل دارد. يکی از منتقدان وی در وزارت خارجه گفت راس در مذاکرات قبلی صلح اسرائيل و اعراب، در واقع مانند وکيل مدافع اسرائيلی ها عمل کرده است.
آمريکا هيچ رابطه مستقيمی با ايران ندارد. به همين دليل، فرايند تصميم گيری برای نحوه ايجاد گشايش در امور می تواند آسيب پذير باشد. هنوز معلوم نيست آيا ايرانی ها اصلاً مايل به گفتگو با آقای راس باشند. برخی کارشناسان امور ايران می گويند پيشينۀ آقای راس، باعث پس زدن ايرانی ها می شود. ضمناً مشخص نيست گفتگوها در چه سطحی صورت خواهد گرفت.
يک ديدگاه اين است که آمريکا و ايران بايد کار را با پرداختن به مسائل کوچک شروع کنند. برای مثال آنها می توانند تماس های اوليه را به نحوه همکاری در امور مشترک (و نه لزوماً دوجانبه) در افغانستان و عراق اختصاص دهند. آمريکا قبلاً نيز دربارۀ عراق به گفتگو با ايرانی ها دست زده و سفير جديد آمريکا در عراق- کريستوفر هيل- نيز قبلاً با رژيم مشکلی نظير کره شمالی مذاکره کرده است. افغاستان موضوع مشترک و مايۀ نگرانی ديگری است. ايران مايل نيست زمام امور در آنجا دوباره به دست سنی های تندرو بيفتد و در سال 1988، به دليل کشتار ديپلمات هايش تا آستانه جنگ با طالبان پيش رفته بود. آمريکا نيز نگران راه های ارتباطی در پاکستان برای پشتيبانی تدارکاتی از افغانستان است. به هرحال، منتقدان رويکرد «دربارۀ مسائل کوچک» از اين نگرانند که بدون يک هدف استراتژيک و کاملاً مرتبط- مثلاً برنامه «تغيير رژيم» و يا واداشتن ايران به دست برداشتن کامل از برنامه هسته ای- تهران هرگونه گفتگوئی را به بن بست خواهند کشاند.
مسأله زمان نيز پيچيدگی خاص خود را برای اوباما دارد. برخی ها به او سفارش می کنند تماس با ايران را هرچه زودتر عملی کند تا تکميل کننده اراده داخلی و خارجی بوجود آمده ناشی از انتخاب او به عنوان رئيس جمهور باشد. اما از سوی ديگر، ايران نيز انتخابات رياست جمهوری خود را در خرداد ماه پيش رو دارد و پيش بينی برندۀ اين انتخابات کار ساده ای نيست. ممکن است آقای احمدی نژاد محبوبيت هائی داشته باشد اما با درنظر گرفتن اقتصاد نابسامان و نارضايتی های موجود در ميان مردم شهر نشين از به انزوا رانده شدن کشور در اثر سياست های دولت فعلی، پيروزی وی در انتخابات تضمين شده نيست.
اعلام نامزدی محمد خاتمی به عنوان يک اصلاح طلب نيز بر پيچيدگی موضوع افزوده است. خاتمی در زمان رياست جمهوری خود- سال های 1997 تا 2005- محدوديت ها را کمتر کرد و عليرغم شکست در باز کردن فضای سياسی کشور، در ميان دانشجويان و جوانان محبوبيت زيادی پيدا کرد. هرچند بسياری از اصلاح طلب ها ورود او را ناخوشايند تلقی می کنند، اما تماس با وی برای آمريکا و ساير کشورها نسبت به احمدی نژاد کار ساده تری است. البته قرار نيست انتخابات چيزی را تغيير بدهد. برندۀ انتخابات رياست جمهوری هر کسی که باشد، آيت الله علی خامنه ای همچنان در رأس قدرت باقی خواهد ماند.
مسأله آخر هم به برنامه هسته ای ايران مربوط می شود. گزارش آژانس بين المللی انرژی هسته ای اخيراً نشان داد ذخيرۀ اورانيوم غنی شده با درجه خلوص پائين در ايران بيشتر از چيزی است که قبلاً به نظر می آمد. ايران ماده لازم برای توليد يک بمب هسته ای را در اختيار دارد، البته با اين شرط که غنی سازی بيشتری بر روی آن به عمل آورد. تندروهای آمريکائی اعتقاد دارند آقای خاتمی کبوتر صلح نيست. آنها می گويند برنامه تسليحات هسته ای که به اعتقاد نهادهای جاسوسی آمريکا در سال 2003 در ايران متوقف شده، در دوره مسؤوليت آقای خاتمی انجام می شده است. حدود نيمی از مردم ايران نيز از حق دستيابی به دانش فنی هسته ای حمايت می کنند، هرچند ممکن است طرفدار در اختيار داشتن بمب هسته ای نباشند.
با درنظر گرفتن همه اين مسائل، جای تعجب نيست که آقای اوباما احتياط را پيشه کرده است. او توجه فراوانی به مسائل داخلی و نگرانی های اقصادی دارد، بنابراين احساس می کند هرگونه تغيير در سياست خارجی را بايد به آهستگی پی بگيرد. با اين حال، حتی اگر اوباما و آقای راس قدم ها را با دقت و آهستگی بردارند، به زودی تحت فشار قرار می گيرند تا مسير ديپلماسی خود به سوی ايران را تعيين کنند.
منبع: اکونوميست- 24 فوريه
Saturday, February 28, 2009
يک معمای ايرانی -مقاله اکونوميست دربارۀ نحوه رويکرد اوباما
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment